TOESPRAAK OPENING TENTOONSTELLING “ HET GEVAL VAN BEERS. MEESTER OF OPLICHTER ? “

De werken van schilder Jan Van Beers zijn voor even weer thuis. Vanaf 18 maart kan u ze reeds bewonderen in het Stedelijk Museum van Lier, de thuisstad van de kunstenaar. Net zoals bij de lopende tentoonstelling Bruegelland komen ook deze keer een aantal schilderijen van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen dat dicht is voor restauratie.

Onze burgemeester heeft met een speech de officiële opening ingehuldigd. Lees de hele toespraak hier!

Geachte genodigden,

Professor Sellink

Mevrouw de curator,

Collega’s,

Welkom in het stedelijk museum in Lier,

De komst  van Manfred Sellink naar Lier verheugt mij altijd, omdat ik weet dat wij ons dan weer aan iets moois mogen verwachten. En dat is nu  niet anders.

Bruegelland is een tentoonstellingsproject rond de universele beeldtaal van Bruegel en zijn opvolgers, dat elk jaar van opstelling en focus wisselt. ‘Jan Van Beers. Meester of oplichter?’ is de vijfde focuspresentatie in deze reeks. De tentoonstelling is een samenwerking tussen het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) en de Stedelijke Musea Lier opgestart in 2011 omdat KMSKA door verbouwingen ‘gastmusea’ zocht om collectie tijdelijk onder te brengen.

De rijperen onder ons, ik bedoel dan de niet meer zo jonge,  herinneren zich misschien uit hun humanioratijd nog de naam van JAN VAN BEERS.  Deze Jan Van Beers was een beroemd dichter , zeer populair in Nederland in zijn tijd. Hij werd geboren in 1821 en overleed in 1888. Hij was ook hulpboekhouder van de bibliotheek in Antwerpen. Hij heeft geleden aan tijdelijke blindheid (zo zegt Wikipedia ), maar hij slaagde er toch in  om de dochter van de hoofdbibliothecaris het hof te maken, want zij werd zijn echtgenote. Hij was leraar voordrachtkunst aan het Vlaams Conservatorium in Antwerpen en leverde tal van teksten voor de muziek van zijn goede vriend Peter Benoit. En, waarom ook niet, veelzijdig en welbespraakt als hij was, hij werd ook gemeenteraadslid in Antwerpen.

Vader Jan had ook een sterke binding met Lier. Hij was nl. leraar Nederlands van 1849 tot 1860 aan de Rijksnormaalschool.  De Normaalschool , destijds de school met een ijzersterke reputatie in de opleiding van onderwijzers (en later regenten), werd zoals u weet opgericht door Willem I, Koning der Nederlanden , tijdens de periode van het Verenigd Konikrijk der Nederlanden, periode die wij onlangs nog in Lier gevierd hebben omdat tijdens die periode Lier op vele vlakken een grote bloei kende o.m. door de stichting van de Normaalschool.

Zoon Jan, de schilder , is geboren in Lier, maar zocht na zijn opleiding andere oorden op. Vlaanderen zendt zijn zonen uit zegt men soms. Wel wij Lierenaars deden dat ook.

Jan jr. toonde al snel tijdens zijn studieperiode, dat hij bij de excentrieke kunstenaars mag gerekend worden (zijn er veel andere ? ) o.m. door zich samen met zijn vrienden te verkleden als 17-eeuwse kunstenaars.

En zoals zo velen, trekt hij naar Parijs. Ook daar vindt hij goed zijn draai in de mondaine kringen van de Parijse burgerij. Zijn huis wordt een verzamelplaats van vele welstellenden, en hun maîtresses, en van gekroonde hoofden met hun maîtresses ?)

 De gegoede Parijse burgerij houdt van zijn hyperrealistische schilderijen waarop fraai geklede dames staan afgebeeld. Rond 1889 bereikt zijn carrière een hoogtepunt.

Van Beers schuwt de controverse niet en komt meerdere malen in opspraak. Ondanks of mede door schandalen en rechtszaken wordt hij een beroemdheid en vergaart hij een fortuin.

Van Beers beoefent in zijn carrière verschillende stijlen en genres : historische voorstellingen, geïnspireerd op zijn vaders poëzie die de natie verheerlijkt,  intieme portretten van dierbaren,  landschappen . De schilderijen waarop fraai geklede demi-mondaines staan afgebeeld, worden vanaf 1880 zijn handelsmerk. Soms doen ze fotografisch aan en men verwijt  hem een gebrek aan “sérieux”. Het deert hem niet.

Van Beers schilderijen worden in de pers vaak fel bediscussieerd. Hij komt meerdere malen in opspraak en wordt zelfs beschuldigd van fraude. Hij wordt  ervan verdacht om foto’s na te schilderen en zelfs te overschilderen, een praktijk die toen absoluut niet door de beugel kan. Naar aanleiding van zijn inzending voor de Brusselse Salon van 1881 ontstaat een ware hetze over   een mogelijke fotografische onderlaag. Het schilderij wordt beschadigd . Van Beers daagt de critici voor de rechter en  laat  het beschadigde schilderij  door experten onderzoeken. Een sluitend bewijs dat hij over een foto geschilderd heeft wordt niet gevonden ... Het voorval geeft aanleiding tot heel wat commotie en leidt tot een proces dat Van Beers uiteindelijk verliest.

Dames en Heren,  Jan Van Beers jr.  is geen alledaagse figuur, een échte kunstenaar  die controverse opriep door zijn werken, zijn levensstijl.

Dank zij de samenwerking met de KMSKA zijn wij in de gelegenheid om zijn werk in zijn geboortestad ten toon te stellen. Een eerbetoon van zijn geboortestad aan één van zijn wat vergeten zonen, en een uitzonderlijke gelegenheid voor de Lierenaars en toeristen om zijn werk te bewonderen. Ik ben ervan overtuigd dat deze tentoonstelling weer een boost zal geven aan het bezoekersaantal  aan ons museum, en dank nogmaals het KMSKA en zijn hoofddirecteur- hoofdconservator Manfred Sellink voor de goede samenwerking. Uiteraard ook mijn dank aan de curator Mevrouw Monteyne,  aan de stadsdiensten en het personeel van onze stad en aan allen die hebben bijgedragen tot deze prachtige realisatie.

Welkom Jan in je geboortestad !

Frank Boogaerts

Burgemeester  Lier